Kiến thức rượu vang
Rượu Vang Là Gì? Khám Phá Lịch Sử Đằng Sau Ly Rượu Tinh Tế
Đa số những người mới tiếp xúc với rượu vang đều chưa thực sự hiểu “rượu vang là gì” và những đặc điểm, lịch sử hình thành, cách thưởng thức và bảo quản loại rượu này. Để giúp bạn có cái nhìn sâu sắc hơn, bài viết sau đây sẽ cung cấp những thông tin chi tiết về rượu vang.
Rượu vang là gì?
Rượu vang là một thức uống có cồn được sản xuất từ quá trình lên men tự nhiên của nho nguyên chất, không cần bổ sung thêm đường, axit, enzyme hoặc chất dinh dưỡng. Tùy vào giống nho và điều kiện lên men, các loại nấm men tự nhiên sẽ tạo ra hương vị độc đáo và riêng biệt cho các loại rượu vang khác nhau. Hàm lượng cồn trong rượu vang thường dao động từ 12% đến 15%, nhưng ở một số dòng rượu vang cường hóa (fortified wine), nồng độ cồn có thể cao hơn.
Lịch sử
Rượu vang có một lịch sử lâu đời, bắt nguồn từ hàng nghìn năm trước. Các tài liệu cổ đại cho thấy rượu vang đã được sản xuất ở Gruzia vào khoảng 6.000 năm TCN. Tại Iran và Armenia, các dấu tích cũng cho thấy rượu vang xuất hiện từ 5.000 đến 4.000 năm trước.
Một số tư liệu lịch sử kể lại rằng, tại vương quốc Ba Tư, nhà vua đã ra lệnh dự trữ nho để sử dụng trong thời gian khan hiếm. Trong quá trình này, một số quả nho bị hỏng đã lên men tự nhiên, tạo ra một loại nước có màu đặc biệt – tiền thân của rượu vang ngày nay. Hiện tại, loại rượu này đã được sử dụng phổ biến trong các nhà hàng, khách sạn trên toàn cầu.
Văn hóa
Rượu vang giữ vai trò quan trọng trong văn hóa và ẩm thực toàn cầu.
- Ở Pháp, rượu vang gắn liền với bữa ăn, nghi lễ và lễ hội.
- Tại Ý, nó là biểu tượng trong các dịp gia đình và lễ quan trọng.
- Ở Mỹ, đặc biệt tại California, rượu vang trở thành ngành công nghiệp lớn, thúc đẩy kinh tế và du lịch.
- Tại châu Á, rượu vang ngày càng phổ biến trong các nhà hàng và khách sạn.
Quy trình sản xuất rượu vang
Quy trình sản xuất rượu vang là gì cũng là một điều được nhiều người quan tâm. Đây là một chuỗi các giai đoạn công phu, yêu cầu sự tỉ mỉ và hiểu biết sâu rắc về loại rượu này. Cũng tìm hiểu từng bước cụ thể trong quy trình sản xuất rượu vang nhé!
Trồng nho
Những giống nho phổ biến nhất để sản xuất rượu vang bao gồm Cabernet Sauvignon, Merlot, Chardonnay, Pinot Noir, và Riesling. Mỗi giống nho mang đặc trưng về hương vị và phù hợp với các loại rượu vang khác nhau.
Những vùng trồng nho nổi tiếng thế giới gồm có Bordeaux và Burgundy (Pháp), Napa Valley (Mỹ), Tuscany (Ý), Barossa Valley (Úc), và Mendoza (Argentina). Khí hậu, đất đai và phương pháp canh tác ở mỗi vùng đều ảnh hưởng lớn đến chất lượng và hương vị của rượu vang.
Thu hoạch
- Nho được thu hoạch vào mùa thu khi đạt độ chín lý tưởng về đường, axit và hương vị.
- Thu hoạch bằng máy phù hợp với sản xuất quy mô lớn, còn thu hoạch bằng tay được ưu tiên cho rượu vang cao cấp để đảm bảo chất lượng và tránh hư hỏng.
Ép và lên men
- Sau khi thu hoạch, nho được ép để lấy nước nho, hay còn gọi là “must”. Đối với rượu vang đỏ, cả vỏ nho được giữ lại trong quá trình ép để tạo màu sắc và hương vị đặc trưng.
- Nước nho sau đó được đưa vào thùng lên men, nơi quá trình lên men sẽ diễn ra. Quá trình này có thể là lên men tự nhiên hoặc được kiểm soát bằng cách sử dụng men cấy để đảm bảo chất lượng rượu vang.
Ủ rượu
- Rượu vang có thể được ủ trong thùng gỗ sồi để tạo thêm hương vị phong phú, hoặc trong thùng thép không gỉ để giữ sự tươi mới.
- Thùng gỗ sồi mang lại cho rượu vang những hương vị đặc trưng như vani, khói và gia vị.
- Thời gian ủ rượu vang thay đổi tùy vào loại rượu. Rượu vang trắng thường ủ trong vài tháng, trong khi rượu vang đỏ cao cấp có thể cần từ vài năm trở lên để đạt được hương vị hoàn hảo.
Đóng chai
- Sau khi ủ, rượu vang được lọc để loại bỏ các tạp chất và cặn bã rồi mới đóng chai. Để bảo quản tốt hơn, một số loại rượu vang có thể được thêm khí sulfite.
- Để giữ được chất lượng và hương vị lâu dài, rượu vang cần được bảo quản ở nơi khô ráo, với nhiệt độ ổn định từ 54˚F đến khoảng 61°F (12,2°C – 16°C) và tránh ánh sáng trực tiếp.
Phân loại rượu vang
Rượu vang có thể được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau như:
Theo màu sắc
Vang trắng (White wine)
- Được sản xuất từ các giống nho trắng, vang trắng thường có hương vị nhẹ nhàng, tươi mới và thường mang các hương vị của trái cây như táo xanh, chanh hoặc lê.
- Vang trắng rất phù hợp khi ăn kèm với các món cá, hải sản, xà lách hoặc thịt gia cầm.
Vang đỏ (Red wine)
- Làm từ nho giống nho đỏ hoặc đen, vang đỏ nổi bật với hương vị phong phú, đậm đà và thường có cấu trúc tannin mạnh.
- Rượu vang đỏ thích hợp khi ăn kèm với các món thịt nướng, thịt rừng, hoặc phô mai.
Vang hồng (Rosé wine)
Quá trình sản xuất vang hồng tương tự như vang đỏ, nhưng thời gian ngâm nước cốt nho với vỏ nho chỉ kéo dài khoảng 1-2 ngày, giúp vang có màu hồng nhạt và hương vị nhẹ nhàng, cân bằng giữa vang đỏ và vang trắng. Vang hồng thường được dùng với các món ăn nhẹ, salad hoặc tráng miệng, tạo cảm giác tươi mát và dễ chịu.
Theo nồng độ cồn
- Rượu vang có nồng độ thấp (<10% ABV): Thích hợp cho những ai yêu thích vị nhẹ nhàng, dễ uống, thường có hương vị tươi mới và mượt mà. Ví dụ: Moscato Keyboardsti 5,5% ABV, Kabinett Riesling 8% ABV, Muscadet 9,5% ABV,…
- Rượu vang có nồng độ trung bình thấp (11,5% ABV): Vang có độ cồn nhẹ nhàng, thường mang đến hương vị tươi mới và dễ chịu, thích hợp với các món ăn tráng miệng. Ví dụ: Pinot Grigio, Grüner Veltliner, Muscadet,…
- Rượu vang có nồng độ trung bình (11,5% – 13,5% ABV): Là loại vang phổ biến với sự cân bằng giữa nồng độ cồn và hương vị, thích hợp với đa dạng món ăn từ thịt gia cầm đến hải sản. Ví dụ: Bordeaux, hầu hết các dòng vang đỏ,…
- Rượu vang trung bình cao (13,5% – 15% ABV): Rượu vang đậm đà với nồng độ cồn cao, phù hợp cho các món ăn nướng, thịt đỏ hoặc phô mai để làm nổi bật hương vị mạnh mẽ. Ví dụ: Pinot Noir, Brunello di Montalcino,…
- Rượu vang có nồng độ cao (>15% ABV): Vang mạnh mẽ, với hương vị sâu sắc và đậm đà, thường được dùng cho các dịp đặc biệt hoặc kết hợp với món ăn giàu hương vị như thịt nướng hoặc món ăn có gia vị mạnh. Ví dụ: Shiraz 15,5% ABV, Sherry 15 – 20% ABV,….
Theo lượng đường
Rượu vang có thể được phân loại dựa trên lượng đường dư trong thành phẩm như sau:
- Vang khô: Không có hoặc chỉ có một lượng đường rất nhỏ, mang đến hương vị ít ngọt và tươi mát.
- Vang ngọt: Có lượng đường cao, mang lại hương vị ngọt ngào, thường được dùng làm đồ uống tráng miệng.
- Vang bán ngọt: Có sự cân bằng giữa độ ngọt và khô, phù hợp với nhiều loại món ăn khác nhau.
Theo phương pháp sản xuất
Rượu vang có thể được phân loại dựa trên phương pháp sản xuất, trong đó nổi bật nhất là vang tĩnh và vang sủi tăm.
Vang tĩnh
- Loại rượu này được sản xuất bằng cách lên men nước ép nho mà không trải qua bất kỳ giai đoạn nào tạo bọt khí.
- Hương vị của vang tĩnh thường đậm đà, tinh tế, thích hợp để thưởng thức trong các bữa ăn hàng ngày hoặc các sự kiện trang trọng.
Vang sủi tăm
- Vang sủi tăm được sản xuất với phương pháp đặc biệt, tạo bọt khí tự nhiên qua quá trình lên men thứ hai trong chai.
- Loại vang này mang lại cảm giác tươi mới, sảng khoái, thường dùng trong lễ hội, tiệc mừng hoặc làm khai vị, với hương vị cân bằng giữa axit và ngọt nhẹ, phù hợp với món ăn nhẹ và tráng miệng.
Theo vùng sản xuất
Do đặc trưng về điều kiện thổ nhưỡng và cách thức chế tạo rượu vang của từng quốc gia, khu vực nên chất lượng và hương vị rượu vang ở mỗi nơi cũng không giống nhau. Pháp được xem là là cái nôi của rượu vang thế giới với những vùng trồng nho huyền thoại như Bordeaux, Burgundy và Champagne.
Nước Ý cũng không kém phần nổi bật khi sở hữu các dòng rượu vang danh tiếng như Chianti, Barolo và Prosecco. Trong khi đó, các vùng rượu vang của Chile thường mang đến những chai vang đỏ và trắng với hương vị tươi mới, cân bằng và phù hợp với thị hiếu hiện đại.
Theo giống nho
Giống nho chính là yếu tố cốt lõi giúp tạo nên sự khác biệt về hương vị, màu sắc và đặc trưng của từng loại rượu vang. Dưới đây là những giống nho được ưa chuộng nhất trong ngành sản xuất rượu vang:
Cabernet Sauvignon: Các loại rượu vang làm từ giống nho nổi tiếng này có hương vị đậm đà, tannin mạnh và thường được dùng để sản xuất vang đỏ cao cấp.
Merlot: Giống nho Merlot thường là nguyên liệu chính để tạo nên những chai vang trộn có hương vị trái cây mềm mại, dễ uống, thích hợp cho người mới bắt đầu.
Chardonnay: Chardonnay là một giống nho trắng phổ biến với khả năng thích nghi tốt ở nhiều vùng khí hậu khác nhau. Loại rượu này được sử dụng để sản xuất các loại vang trắng với hương vị trái cây tươi mát đặc trưng, nhẹ nhàng, thanh khiết.
Sauvignon Blanc: Rượu vang từ giống nho này có vị chua nhẹ và mùi thơm đặc trưng của thảo mộc.
Cách thưởng thức rượu vang
Chọn ly
- Với rượu vang đỏ, bạn nên chọn ly có thân rộng và miệng hơi hẹp để giúp rượu thở và phát huy hương thơm tối đa.
- Đối với rượu vang trắng, ly có thân nhỏ hơn và miệng rộng sẽ giúp giữ nhiệt độ lạnh của rượu, đồng thời làm nổi bật hương vị nhẹ nhàng, tinh tế.
- Trong khi đó, Champagne lại thích hợp uống bằng loại ly có dạng ống dài để giữ bọt khí lâu.
Nhiệt độ phục vụ
Với rượu vang đỏ đậm đà, nhiệt độ lý tưởng là từ 15℃ đến 18℃. Rượu vang đỏ nhẹ nhàng nên được phục vụ ở khoảng 12℃ để làm nổi bật hương vị trái cây tươi mát. Rượu vang trắng có màu nhạt như Sauvignon Blanc cần được phục vụ lạnh hơn, từ 7℃ đến 10℃.
Trong khi đó, rượu vang trắng đậm đà như Oaked Chardonnay thích hợp thưởng thức ở 10℃ đến 12℃ để tăng cường hương vị. Rượu vang hồng cần phục vụ nhiệt độ từ 8℃ đến 11℃. Các loại rượu Sparkling như Prosecco và Champagne nên được phục vụ ở 6℃ đến 8℃.
Cách rót rượu
Khi rót rượu vang, bạn nên bắt đầu từ người chọn chai rượu (thường là chủ tiệc), sau đó rót một ít vào ly của họ để kiểm tra chất lượng rượu. Tiếp theo, bạn rót cho phụ nữ trong bàn tiệc, rồi đến các quý ông theo thứ tự từ người gần nhất đến người xa nhất. Lưu ý rằng chỉ nên rót khoảng 1/3 dung tích ly để tránh làm mất hương vị của rượu.
Kết hợp với món ăn
- Rượu vang đỏ nhẹ: Thích hợp với các món ăn nhẹ nhàng và dễ ăn như hải sản nướng, thịt gia cầm chiên, xào, thịt quay, và thịt đỏ luộc, tạo nên sự kết hợp hoàn hảo.
- Rượu vang đỏ đậm: Hương vị mạnh mẽ của rượu vang đỏ đậm rất lý tưởng để kết hợp với các món ăn đậm đà như thịt đỏ, thịt bò, thịt cừu nướng hoặc quay. Loại rượu này cũng hòa quyện tuyệt vời với phô mai đậm mùi, mang đến trải nghiệm ẩm thực tinh tế.
- Rượu vang trắng nhẹ: Rượu vang trắng là sự lựa chọn tuyệt vời cho các món khai vị nhẹ, có vị chua như gỏi, salad dầu giấm, và các món hải sản như tôm, cá, hoặc những món ăn thanh đạm.
- Rượu vang hồng: Đây là loại rượu vang dễ dàng kết hợp với đa dạng món ăn, đặc biệt là các món khai vị hoặc những món ăn nóng và nguội như súp hải sản, salad, món trộn với cà chua, ớt chuông, dưa leo. Vang hồng cũng rất thích hợp với các món như pizza hải sản, gà nướng, heo nướng, xúc xích và đặc biệt là các món hải sản như cá, sò, tôm hùm.
Lợi ích và tác hại của rượu vang
Lợi ích
- Rượu vang giúp cải thiện tuần hoàn máu và giảm nguy cơ bệnh tim mạch.
- Ngăn ngừa suy giảm trí nhớ hiệu quả.
- Hỗ trợ tiêu hóa và tăng cường hệ miễn dịch.
- Cải thiện tâm trạng, giảm căng thẳng và giúp người dùng cảm thấy thư giãn hơn.
Tác hại
- Lạm dụng rượu vang có thể gây tổn thương gan và hệ thần kinh.
- Tăng nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến huyết áp, tiểu đường.
- Có thể dẫn đến nghiện rượu nếu uống quá thường xuyên.
- Gây tăng cân khi sử dụng thường xuyên do rượu vang chứa hàm lượng calo cao.
Bảo quản rượu vang
Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng rượu vang bao gồm nhiệt độ, ánh sáng và độ ẩm. Nhiệt độ lý tưởng để bảo quản rượu vang là từ 12,2-16°C, tránh để rượu tiếp xúc với ánh sáng trực tiếp và duy trì độ ẩm khoảng 60-70% để nút chai không bị khô.
- Bảo quản rượu vang chưa mở nắp: Rượu vang chưa mở nắp nên được lưu trữtrong môi trường mát mẻ, khô ráo và tránh ánh sáng.
- Bảo quản rượu vang đã mở nắp: Sau khi mở nắp, rượu vang nên được bảo quản trong tủ lạnh chuyên dụng, hút chân không và dùng các loại nút chai kín khí.
Qua bài viết, chắc hẳn bạn đã nắm rõ được khái niệm “rượu vang là gì?” và các đặc điểm của loại rượu này. Có thể thấy, đây là một loại thức uống tin tế với hương vị độc đáo làm bao người say mê. Không chỉ vậy, rượu vang cũng gắn liền với những giá trị lịch sử và văn hóa lâu đời. Vì vậy, bạn hãy thưởng thức rượu vang một cách có trách nhiệm và cũng không nên lạm dụng loại rượu này quá.
